Vital
Keuller, geboren te Rijsel in Frankrijk uit Belgische
ouders, studeert aan de Koninklijke Academie voor
Schone Kunsten en aan de Academie voor Tekenen en
Decoratieve Kunst, beiden te Brussel. De leraars van
Vital Keuller zijn onder meer Jan Portaels,
historieschilder en laatromantieker dewelke in 1878
directeur van de Academie wordt en Jozef Stallaert,
portrettist en historieschilder, later ook directeur
aan diezelfde school. Vital Keuller is een uitstekend
en begaafd leerling en behaalt eerste prijzen in de
onderscheiden disciplines.
Vader Hendrik-Frans Keuller
is decoratieschilder, onder meer marmerschilder. De
jonge Vital noemt zijn vader, die hem de eerste
lessen geeft, een tekenaar. Vader Keuller leert zijn
zoon omgaan met verf en kleur waardoor hij de
persoonlijke aanleg van zijn zoon vroeg-rijp maakt.
Als landschapschilder schildert Vital Keuller werken
die blijvend het burgerlijk salon en ook de huidige
livings sieren. Zijn werk spreekt nog altijd aan. Via
het academische classicisme en romantisme stapt hij
vlug over naar het ' poëtisch realisme ' dat hij in
een boeiend perspectief penseelt. Vital interpreteert
niet, maar geeft het landschap weer zoals hij het
ziet. Vital Keuller streeft ernaar de waarachtigheid
in de natuur te eerbiedigen. Hij vereert geestdriftig
de natuur, zij is zo mooi dat Keuller diegenen niet
kan begrijpen die beweren haar te willen verbeteren.
In zoverre dat hij er zelf
lak aan heeft in één of ander kastje te worden
geduwd kan men hem onderbrengen bij de realisten, de
traditionele realisten of gelijk hij zelf verkiest,
de klassieke realisten. Gehecht aan de zichtbare
werkelijkheid, aan de vorm van het onderwerp
ontwikkelt hij al vlug een eigen stijl. Los van de
retoriek, van de romantiek en het schoolse academisme.
Trouw aan zijn principes van waarheid en oprechtheid
is er een geringe, wel rechtlijnige ontwikkeling in
zijn werk te bespeuren. Keuller plant zijn
schildersezel in de natuur en als een fotograaf zoekt
hij in bos, veld of steeg het fotogenieke plekje. Dit
schilderen in de natuur, onder wisselend licht en
bladerspel, die de sfeer kunnen wijzigen, geeft hem
de gelegenheid een staal van zijn kunnen op doek te
brengen. Het oeuvre van deze " eerlijke "
schilder blijft verankerd in de opvattingen van de
eeuwwisseling.
De kunstenaar Vital Keuller
is ook een gewaardeerd portrettist. Met zijn
indringende ogen tracht hij de psyche van zijnsubject
te doorgronden; vooraf heeft hij een paar gesprekken
om de houding, de taal, de lach en de tics van zijn
model in zich op te nemen. Zo schept Keuller vanuit
een gunstige gezichtshoek diep-menselijke portretten,
niet gevleid noch inhoudelijk " à le Stevens
" maar waarachtige sprekende portretten. Hij
schildert er tientallen, zowel in België als in
Engeland in 1914-1918. Wat naam of titel heeft wordt
door hem op doek gebracht. De portretten die Vital in
Engeland maakt zijn meestal ronde medaillons, de
dames in profiel of driekwart met veel aandacht voor
hun haartooi.
Een scheidingslijn trekken
in zijn technieken is artificieel. Vital Keuller
schildert zowel met olieverf, als pastel of gouache.
Als etser is Vital weinig gekend. Twee etsen zijn
gekend, namelijk de ets van het schilderij de
Radijzengang te Antwerpen en La Roche Fatale te
Marche-les-Dames. Zeer bewerkte etsen van een
trefzekere hand en fijne naald waarin hij zon en
schaduw tegen elkaar laat inspelen, doch een
dromerige diepte ontbreekt hier. Wel knap vakmanschap
maar nog niet de perfectie.
Als oud-leerling aan de
school voor decoratieve Kunst mag men van hem
decoratieve alsook romantische onderwerpen verwachten.
Tijdens zijn eerste Brusselse periode schept Keuller
naast decoratieve en klassieke composities, die later
naar Noord-Amerika en Groot-Brittannië verhuizen,
ook ontwerpen voor aanplakbiljetten en diplomas. Hij
plant ommegangen en stoeten, straat- en
parkversieringen, uitzonderlijk is hij ontwerper van
toneeldecors. Deze werken tijdsgebonden, van
vluchtige en voorbijgaande roem, zullen later naar
het achterplan verschuiven.
In zijn pastels, meestal
weidse landschappen van bos, weide, soms een
waterpartij, stelt Vital Keuller zijn kunnen tentoon
in het leggen van tinten en tonen, kleurperspectief
en zonnespel. Zij zijn het resultaat van de
werkbezoeken aan Bretagne. De pastels worden
opgebouwd volgens een vast en verantwoord schema;
eerst de lucht waaruit men het uur kan aflezen, veraf
een donkere bosschage die geleidelijk overgaat in een
hoogstammig steeds lichter wordend bos om naar voor
te komen in individuele bomen die voorgrond en lucht
verbinden in een spel van twinkelende blaadjes. Een
evenwicht in kleur en vlak. De rillende wit-glanzende
berkjes die hij zo graag op het voorplan plant zijn z'n
lievelingsbomen. Niet te verwonderen dat Keuller zijn
villa in Sint-Mariaburg " Berkenhof " noemt.
De meeste pastels worden getekend rond de jaren 1906-1909
tijdens zijn verblijf in Oostende, enkele zijn met
" Bretagne " op de rug gemerkt.
De waterverfschilderijen,
gouaches, meestal van beperkt formaat zijn wel de
fijnste en meest intieme werkjes. Nergens vindt men
de zandweg, het wolkenspel, zijn spichtige berkjes en
beukeboompjes zo doorvoeld en echt. Hier mag men
spreken van een " poëtisch realisme ".
Dieren vindt men zelden in zijn werken weergegeven.
En toch kan Vital Keuller dieren schilderen. Dat
blijkt wel in Terugkeer naar de Stal uit 1910, een
sober en somber werk, waar in de late avondzon de
paarden naar hun stal terugkeren. Zij staan in de
schaduw, onpersoonlijk gelijk werkslaven.
Vital Keuller vertoeft
onder meer in Hamme, Schaarbeek, Oostende, Londen (1914-1918)
en Sint-Mariaburg grondgebied Ekeren op de grens met
Brasschaat. Hij exploreert zijn eigen omgeving, werkt
in Bretagne, doorkruist de Ardennen en de Hoge Venen.
De Semois, de Amblève en zijn bijriviertjes, zoals
de Ninglinspo, zijn de geliefde pleisterplaatsen.
Vital Keuller die van zijn kunst moet leven legt zich
vooral toe op verkoopstentoonstellingen, vooral in de
omgeving die hij op doek brengt zoals de kust, de
Ardennen en de Antwerpse Kempen. Hij neemt geen deel
aan prestigieuze tentoonstellingen met gevestigde
namen.
Door zijn beste werken zal
Vital Keuller verder leven als de realistische
schilder van landschappen aan wie modes, scholen en
groepen voorbijgaan. Hij blijft zijn devies " de
natuur " trouw en vele werken zullen standhouden
om hun artistieke eerlijkheid en technische perfectie.
